Miasta ogrody według idei Howarda

Idea miasta-ogrodu powstała w odpowiedzi na narastające problemy związane z zanieczyszczeniem powietrza, chorobami oraz przeludnieniem panującym w miastach. Głównym celem powstawania miast-ogrodów było odciążenie głównego ośrodka miejskiego przez stworzenie mniejszych miasteczek wokół niego.

 

Stosunek terenów zabudowanych do terenów zielonych wynosił 1:4. Najważniejszym atutem takiego miasta była jego samowystarczalność. Każde miasto było niezależne i samowystarczalne. Założycielem była spółdzielnia tworząca gminę. To ona ponosiła koszty budowy infrastruktury technicznej oraz społecznej, a także domów mieszkalnych. Następnie dzierżawiono budynki mieszkalne na okres 99 lat, zaś pozostałe budynki użyteczności publicznej na 999 lat. Pieniądze uzyskiwane z dzierżawy miały za zadanie spłacić koszty inwestycji, w tym: zaopatrzenie miast w infrastrukturę techniczną, wykup gruntów czy materiałów związanych z budową. Ponieważ miasto miało być założone na terenach rolniczych, koszt utrzymania i ceny mieszkań były niskie.

Edward Howard dążył do wydobycia tego, co dobre zarówno w mieście, jak i na wsi. Pierwszy magnes przedstawia wady i zalety życia w mieście. Drugi magnes analogicznie został skomponowany dla wsi. Ostatni magnes poprzedzony jest pytaniem „Dokąd zmierzamy?”. Odpowiedzią są wyłącznie zalety nowego tworu, czyli miasta-wsi. Do nich zaliczono: bliskość przyrody, dostępność komunikacyjną, godne zarobki, możliwość rozwoju przedsiębiorstw, szanse dla zaistnienia życia towarzyskiego, zaopatrzenie w infrastrukturę techniczną, swoboda życia.

 

Koncepcja Howarda zakładała przecięcie głównego ośrodka miejskiego trzema drogami łączącymi ze sobą miasta satelickie. Zaprojektowana została także trasa kolejowa, styczna do miast satelickich po wewnętrznej ich stronie względem miasta centralnego. Przestrzenie pomiędzy wypełnione były farmami oraz lasami. Kanalizację usytuowano, podobnie jak trasę kolejową, na kształt koła, z tym, że przechodziła ona przez środek miast-ogrodów.

 

Charakterystycznym punktem każdego miasta-ogrodu był znajdujący się w samym centrum ogród, dookoła którego lokalizowano najważniejsze budynki o charakterze publicznym. Cały ten obszar otoczony z każdej strony był terenami zielonymi, od których odbiegało 5 alei, z czego trzecia i najszersza nazwana przez autora Grand Avenue skupiała obiekty o charakterze rekreacyjnym, szkoły i kościoły. Z kolei przy pierwszej alei zlokalizowane były zakłady pracy. W miastach nie zabrakło powierzchni dla rolników. Grunty orne usytuowane były w peryferyjnych częściach miast.

 

Pierwszy plan miasta ogrodu autorstwa B. Parkera i R. Unwina zaczęto realizować w 1904 roku. Jedna z trzech wiosek – Letchworth – dała nazwę nowemu osiedlu projektowanemu na 35 tys. mieszkańców. Miasto zostało podzielone na 4 części przez biegnącą z zachodu na wschód linię kolejową oraz prostopadłą do niej dolinę. Każda część posiadała własny ośrodek ogólnomiejski. Jest to największa jednostka. Nadano jej układ koncentryczny, jednak bez centralnego parku. Budowa drugiego miasta ogrodu Welwyn, zapoczątkowana została po I wojnie światowej. Zrealizowanie dwóch miast ogrodów miało duży wpływ w rozwój Nowych Miast po II wojnie światowej w Wielkiej Brytanii. Ruch ten doprowadził do powstania ponad 30 wspólnot mieszkaniowych.

 

W latach 60. XX wieku rząd brytyjski zadecydował o utworzeniu nowego miasta, mającego na celu zmniejszenie gęstości zaludnienia Londynu i Birmingham. Zdecydowano się na budowę nowego miasta w miejscu równo oddalonym od Londynu, Oksfordu, Leicester i Birmingham, tak aby stanowiło samodzielne centrum o znaczeniu ponadlokalnym. Oficjalnie powstało 23 stycznia 1967 roku. Nazwa miasta została wzięta od wsi Stevenage leżącej na terenie obecnego. Postanowiono, że nowe miasto będzie oparte na koncepcji miasta-ogrodu. Założono, że miasto nie będzie miało jednego znaczącego centrum, a efekty miejskie będą rozłożone równomiernie w całym mieście. Układ ulic oparto na prostokątnej siatce w układzie hierarchicznym (ulice ważniejsze i mniej ważne). Główną ideą była niewielka (ok. kilometrowa) odległość między największymi ulicami siatki. Skrzyżowania większości ulic mają charakter rond. Większość ulic oddzielona jest od terenów zabudowanych pasami zieleni lub drzewami. Początkowo zakładano, że „najwyższy budynek nie będzie wyższy niż najwyższe drzewo”.

U Nas już w czasach zaborów były prowadzone akcje w celu promowania budowy miast ogrodów. Poniżej linki do najważniejszych prac z tego okresu:

Holewiński Józef – Miasto przyszłości: Garden city (1909)
Dobrzyński Władysław – Zdrowie publiczne a idea miast-ogrodów (1911)
Dobrzyński Władysław – Postępy idei miast-ogrodów w Anglii i u Nas (1914)
Dobrzyński Władysław – Istota i rozwój idei Howarda: miasto-ogród (1917)

Dzięki temu powstawały miasta ogrody jak m.in. podwarszawskie Ząbki (1912), Podkowa Leśna (1925), Komorów (1930), Śródborów (1922) czy częściowo Nowa Huta (1949).

Źródło:

urbnews.pl

pl.wikipedia.org